Parel van De Langstraat: Sint Jan de Doperkerk, Waalwijk

Tijdens mijn werkzaamheden op het RBT-kantoor in het centrum van Waalwijk worden mijn collega’s en ik iedere dag trouw getrakteerd op het geluid van de klokken van de Sint Jan de Doperkerk. Je weet wel, die prachtige kerk met de vele koperen koepels. Vandaag heb ik een afspraak met Max van Mierlo, vrijwilliger bij de Stichting Vrienden van Sint Jan De Doper. Vlak voordat ik vertrek, grap ik nog tegen mijn collega’s dat wanneer ze de klokken horen luiden ik misschien wel aan de klepel hang.

De deur staat wijd open, wat natuurlijk wel vaker het geval is bij een kerk. Toch merk ik dat, wanneer je in het dagelijkse leven langs een kerk komt, de drempel om daadwerkelijk naar binnen te gaan best hoog kan zijn. Gek eigenlijk, want op vakantie in Italië heb ik hier veel minder last van. Ik heb dan ook meer buitenlandse kerken en kapellen van binnen gezien dan Nederlandse. Max staat me al bij de deur op te wachten: “Welkom in de Sint Jan de Doperkerk. Wat leuk dat je een blog gaat schrijven”. Max stelt voor om maar meteen een rondje door de kerk te lopen en me ondertussen het een en ander te vertellen. Dat lijkt me een goed plan.

Direct bij de ingang staat een balie. “Hier verwelkomen onze gastheren en -vrouwen bezoekers op alle middagen dat de kerk geopend is. Ze wijzen onze gasten op de mogelijkheden. Er is bijvoorbeeld een audiotour beschikbaar, maar de bezoeker kan er uiteraard ook voor kiezen om vrij rond te lopen. Bij alle highlights in de kerk hangen bordjes met meer informatie. “Net een museum” merk ik op. “Dat klopt”, laat Max weten, “de Sint Jan de Doperkerk is onderdeel van ‘Het Grootste Museum van Nederland’. Een samenwerkingsverband van de mooiste Nederlandse gebedshuizen waar 16 kerken en 2 synagogen bij zijn aangesloten. Maar het is en blijft op de allereerste plaats een gebouw waar de katholieke eredienst centraal staat”.

We starten de rondleiding bij een fraaie oude biechtstoel. Max weet me te vertellen dat deze afkomstig is uit de Abdij van Alden Biesen in Bilzen (België), sinds 1220 hoofdzetel van de Duitse Ridderorde, die tijdens de Franse revolutie (eind 18^e eeuw) werd onteigend en vervolgens leeggeroofd. Gelukkig hebben twee biechtstoelen met prachtig gebeeldhouwde heiligenbeelden hier in Waalwijk een mooie en waardige plek gekregen. Nadat ik het prachtige houtsnijwerk heb bewonderd lopen we verder.

Achter in de kerk staat een beeld van Maria. Een mooi plaatje: de lichtstralen vanuit de glas-in-loodramen bereiken het beeld nèt niet op het moment dat ik er ben. Het is volgens Max niet het eerste beeld wat in deze nis heeft gestaan. Kort na de ingebruikname van de kerk meenden enkele gelovigen het beeld van Maria met de ogen te hebben zien knipperen. Pelgrims stroomden toe om het vermeende wonder te aanschouwen; het werd zo druk dat de kerk enkele dagen voor het publiek moest worden gesloten. Al snel bleek dat een lichtstraal vanuit de ramen op het gelaat van Maria het gezichtsbedrog had veroorzaakt.

Vlak bij het Mariabeeld staat midden in de gedachteniskapel (de vroegere doopkapel) nog een mooie stenen doopvont met bronzen deksel. Van Max begreep ik dat deze doopvont niet meer gebruikt wordt, maar gelukkig is deze dus nog wel te bewonderen. “Tegenwoordig gebruikt men voor het dopen de prachtig gebeeldhouwde houten doopvont die na de reformatie sinds de 17^e eeuw al in de schuurkerk in gebruik was. Deze verrijdbare doopvont staat nu vóór in de kerk bij het beeld van Johannes de Doper, sinds de dertiende eeuw de patroonheilige van de Waalwijkse parochiekerken” licht max toe.

Max neemt me mee naar een maquette van het voormalige zusterklooster ‘Onze Lieve Vrouw in Huize Nazareth’ dat sinds de 17^e eeuw op de plek van de huidige kerk stond. “De restanten die na de sloop van het klooster overbleven, zijn - tezamen met 8000 m3 zand - gebruikt voor de terp waarop de Sint Jan de Doperkerk is gebouwd,” vertelt Max.

Na de maquette lopen we richting het altaar. Onderweg komen we langs de kruisweg. Een collectie van 14 prachtig gebeeldhouwde staties, die het lijden en sterven van Christus uitbeelden. Max: “Deze kruisweg is heel bijzonder. De 14 terracotta kunstwerken zijn gemaakt tussen 1940 en 1943 door de Limburgse kunstenaar Charles Eyck. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog uitbrak was Charles begonnen met het inkleuren van de staties. Tijdens de oorlog werd het hem door de bezetter verboden hiermee verder te gaan en na de oorlog is besloten het zo te laten. Nu zijn er dus 11 staties ingekleurd, en de andere 3 hebben nog altijd de oorspronkelijke terracottakleur.”

We passeren een televisiescherm waar een presentatie op getoond wordt over de bouw, architectuur en symboliek van de kerk. Wederom net als in een museum, dit had ik niet verwacht.

Eenmaal bij het altaar aangekomen wijst Max me op de vele details en symbolen. Te veel om allemaal op te noemen. Het altaar wordt ‘overkapt’ door een tentvormig ‘ciborium’. Nee, die term kende ik niet zelf, ook dat heeft Max me toegefluisterd. Het ciborium is geschonken aan de kerk, onder andere door een aantal rijke Waalwijkse leerlooiers. In de details in het koperen kunstwerk zijn, met wat fantasie, aan elkaar geknoopte lederen koeienhuiden te herkennen. Wauw, wat een prachtige verborgen schat, midden in het hart van De Langstraat, de regio met een rijke leerlooiers- en schoenmakershistorie.

Deze blog wordt echt te lang als ik alle details en verhalen van Max over de kerk, de geschiedenis en de architectuur ga opschrijven. Ik zou zeggen, ga er echt eens een keer een kijkje nemen. Struin er lekker op eigen gelegenheid rond (met of zonder audiotour) of vraag de vrijwilligers om een rondleiding. Het is de moeite méér dan waard. Je zult positief verrast zijn, net als ik.

Wist je dat…

…de kerk op een terp is gebouwd om symbolisch ‘op te kunnen gaan naar de Heer’?
…in 1908 al het idee ontstond om de kerk te bouwen, maar de bouw pas gestart is in 1923?
…de kerk in slechts 2 jaar tijd gebouwd is?
…de grootste koepel 41,5 meter hoog is, en de minaretachtige toren 67 meter?
…er door alle 19 koepels zo’n 20.000 kilo koper op de kerk rust?
…de trechtervormige ingang symbool staat voor ‘open armen’?
…de Stichting Vrienden van Sint Jan de Doper er alles aan doet om de kerk te behouden voor komende generaties?
…er regelmatig gratis concerten en andere activiteiten worden georganiseerd in de kerk?
…de kerk 5 middagen per week voor bezoekers geopend is?
…iedereen welkom is voor een gratis bezoek?
…het echt heel erg de moeite waard is om een keer binnen te stappen?

Klik hier voor meer info over de Sint Jan de Doperkerk.